Parochies aan de slag voor eenzame ouderen

Eenzaamheid onder ouderen. Dat is een veelgehoord leed wanneer parochies de noden in hun regio onderzoeken. De oorzaken van eenzaamheid zijn divers en hebben vaak te maken met persoonlijke omstandigheden. Ook maatschappelijke tendensen zoals individualisering en schaalvergroting worden als grote boosdoeners aangemerkt. In de parochies staat de capaciteit om mensen persoonlijk nabij te zijn onder druk, terwijl de (soms onuitgesproken) hulpvraag toeneemt.

Toch is er geen enkele parochie die niets doet voor mensen die zich eenzaam voelen. Overal blijken mensen te zijn die zich proberen te ontfermen over deze kwetsbare groep. Vaak gebeurt dat structureel vanuit een werkgroep, maar ook de onderling leven parochianen met elkaar mee. Vanuit bewogenheid en verantwoordelijkheidsgevoel komen in parochies initiatieven tot stand die als bemoedigend worden ervaren.

“Bezoekwerk geeft voldoening en bemoedigt mensen”

“Bezoekwerk geeft veel voldoening. Je merkt dat mensen heel blij zijn als je komt.” Dat is de ervaring van Will van Aaken uit Etten-Leur. Al 17 jaar is zij actief met het ouderenpastoraat rondom de St. Petruskerk. Samen met vier anderen brengt zij bezoekjes aan mensen die dat prettig vinden. Het is belangrijk en dankbaar werk volgens Will: “Je komt al met mensen in gesprek als je brieven voor misintenties rondbrengt. Bezoekwerk past daarom goed bij rouwverwerking.” Haar persoonlijke aandacht zorgt ervoor dat mensen de nabijheid van de kerk voelen. Maar dat is niet persé de insteek. Will: “Een tijd geleden bezocht ik een nieuwe groep mensen. Eén vrouw bleef daaruit over. Maar zij was duidelijk: “je mag overal over praten, behalve over het geloof.” Dat heb ik gerespecteerd. Uiteindelijk bleek dat onderwerp haar het meest bezig te houden en praten we daar juist veel over.” Bezoekwerk betekent volgens Will niet dat je altijd zware gesprekken moet voeren. “We hebben met het ouderenpastoraat ook een felicitatiedienst. Dan zijn de ontmoetingen natuurlijk feestelijker.” Het valt de bezoekgroep op dat mensen steeds jonger gaan lijken. Iemand die nu 70 is, zit veel minder thuis. Die heeft nog een druk leven.”

Samenwerking

Fien van Mook van de Vijf Heiligenparochie zet zich al jaren als vrijwilliger in voor verschillende diaconale acties in de parochie. “Als je iemand kunt helpen die in nood is, dan moet je dat gewoon doen,” vertelt zij met overtuiging. Sinds haar jeugd als oudste kind uit een gezin met acht kinderen is dat haar houding. Nu dus ook in de parochie. Volgens haar zijn er altijd mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken. Het eerste voorbeeld dat ze noemt is de ‘attentie-actie’ voor de kerstdagen. “Met de werkgroep zorgen we dan voor een voedselpakket of een kleine attentie.  Je voorziet in een directe nood, maar het is ook bemoedigend omdat je met hen in contact bent. Mensen ervaren dat er iemand aan hen denkt in een moeilijke periode in hun leven.” Fien benadrukt dat het succes van elke actie valt of staat met de mensen die je in je netwerk kunt benaderen: “In de gemeente Drimmelen is er een mooie samenwerking ontstaan tussen de kerk, maatschappelijke organisaties en een plaatselijke supermarkt. Er zijn namelijk meer mensen die zich graag inzetten voor de ander. Ook buiten de kerk.” Haar motivatie om zich in te zetten haalt Fien uit haar geloof: “Jezus leert ons hoe we met elkaar moeten omgaan”.

Christen zijn

“Het contact met de kwetsbare oude mens verandert je en doet iets met je. Er wordt iets goeds in je naar boven gehaald door wat je mag doen voor je medemens.” Dit zegt bisschop Liesen bij het werkbezoek dat hij op maandag 28 augustus 2017 bracht aan zorginstelling ZorgSaam in Zeeuws-Vlaanderen. Het werkbezoek volgde op de Antoniusacademie die eerder dit jaar plaatsvond. Na het afsluitende gebed in de kapel van het centrum gaat de bisschop in op het belang van goede zorg voor oude mensen. Hij vertelt hoe hij als 16-jarige een vakantiebaan had in een zorginstelling en daar zag wat je zelf ontvangt als je voor een ander zorgt. “Dat heb ik ook vandaag gezien. En daarin licht iets op van wat het betekent om christen te zijn. Als je niet zelf in het middelpunt staat, maar die ander, gebeurt er iets met je. Dan kan het beste in je naar boven komen. Elke dag die je zo mag doorbrengen, is een stukje van je leven waarin je gewerkt hebt aan groei. Dat heb ik hier mogen beleven.”

In de parochiële praktijk

Caritasfunctionaris Wim Tobé is bekend met verschillende initiatieven die door caritasorganisaties en diaconale werkgroepen in het Bisdom Breda worden georganiseerd. Binnenkomen bij mensen die eenzaam zijn is volgens Wim vaak een uitdaging. “Niemand steekt zijn vinger op en zegt: ja, ik ben eenzaam, kom maar langs. Het vraagt tact en contacten om deze mensen op het spoor te komen.” In de praktijk volgt de aandacht van parochies voor eenzame ouderen vaak op het ziekenbezoek of rouwverwerking. Wim: “Je wilt de mensen toch nabij blijven.” Maar, zo voegt hij toe: “noem een activiteit nooit ‘voor eenzamen’, want zo wil niemand aangesproken worden. In de meeste gevallen kun je het beste de activiteit zelf als naam gebruiken, zoals: Sinterklaasmiddag, Kerstmaaltijd, Nieuwjaarsontbijt, kaartmiddag, Herfstmiddag of spelletjesmiddag. Iedereen weet dan wat er gebeurt, maar je gaat niet benadrukken dat de doelgroep ‘eenzaam’ is. Iedereen beleeft eenzaamheid bovendien anders.”

Een tijd geleden maakte Wim een lijst van ‘gratis mogelijkheden’ voor Caritasbesturen die krap bij kas zitten. In de kennisbank van het Sint Franciscuscentrum is deze lijst van opgenomen en verder aangevuld. Er kan bovendien worden doorgeklikt naar voorbeelden en stappenplannen.

Meer weten over de mogelijkheden rondom de zichtbaarheid van Caritas en diaconie in uw parochie? Neem contact op met het project Parochies aan de slag voor kwetsbaren.